autorAnna Baran, Agnieszka Gmitrowicz, Radosław Pawelec
Podręcznik dla osób wypowiadających się w mediach
W ostatnich 10 latach srednio ponad 5800 osób rocznie w Polsce odbierało sobie zycie (według danych GUS), a szacunkowo rocznie ponad 58 tysiecy dokonywało prób samobójczych.
Badania wskazują, że wielu takim tragediom można zapobiec. Ważną rolę w zapobieganiu odgrywają nie tylko pracownicy mediów, ale także osoby, które wypowiadają sie dla mediów i wspólnie z nimi kształtują przekaz kierowany do odbiorców.
Nieumiejętnie podawane informacje o zachowaniach samobójczych w mediach mogą powiększyć ich liczbę. To zjawisko jest opisywane jako efekt Wertera od imienia tytułowego bohatera powieści Goethego pt. Cierpienia młodego Wertera (1774), który odebrał sobie życie. Po publikacji tej powieści doszło do podobnych samobójstw. Możliwy jest także efekt odwrotny polegający na wykorzystaniu przekazu medialnego do tego, aby zapobiegać samobójstwom, efekt Papageno, od imienia bohatera opery Mozarta Czarodziejski flet (1791), skutecznie odwiedzionego przez Trzech Chłopców od samobójstwa. Poradnik jest rozwinięciem artykułu poglądowego na temat komunikacji z mediami opublikowanego w czasopismie „Suicydologia” t. IX/2017. Zebrane są w nim informacje, które mogą pomóc w przygotowaniu się do wywiadu i udzieleniu pracownikom mediów informacji dotyczących zachowań samobójczych (tj. myśli, grózb, prób samobójczych i samobójstw) w taki sposób, aby zwiekszyć nacisk na czynniki potencjalnie zmniejszające ryzyko efektu Wertera. Takim czynnikiem jest np. podanie informacji, gdzie znaleźć można pomóc w kryzysie psychicznym.
Jak korzystać z Poradnika? Osoby zainteresowane tematem mogą korzystać z Poradnika wybiórczo, w zależności od tego, kogo reprezentują i jaki temat je interesuje. Rozdziały I-IV odnoszą się do przekazu medialnego dotyczącego zjawiska samobójstw oraz sposobu komunikacji z mediami i skupiają się na odpowiedzialności za przekaz medialny. Rozdziały V-VI opisują ogólnie sytuację udzielania wywiadu, a VII-XI są przeznaczone dla różnych grup osób wypowiadających się w mediach, tj. dla oficerów prasowych policji, osób reprezentujących różne zakłady pracy, w tym szkoły i jednostki opieki zdrowotnej, a także bliskich osoby, która odebrała sobie życie, oraz odbiorców przekazu medialnego dotyczącego samobójstw. Rozdział XV jest dedykowany osobom zainteresowanym informacjami na temat prowadzonej współpracy z mediami w obszarze zapobiegania samobójstwom w Polsce. Zainteresowanych tematem czytelników zapraszamy do zapoznania sie z Poradnikiem dla pracowników mediów (2018) opracowanym przez Grupę ds. mediów Zespołu roboczego ds. prewencji samobójstw i depresji przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia. Poradnik ukazuje role mediów w promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu samobójstwom. Zawiera on m.in. rekomendacje odnośnie informowania o zachowaniach samobójczych w mediach. Zapraszamy do lektury, mając nadzieję, ze załączone wskazówki bedą Państwu pomocne.