Szkoła odgrywa wyjątkową rolę w kontekście podejmowania ciągłych, wieloletnich oddziaływań na rzecz zdrowia psychicznego i przeciwdziałania zachowaniom samobójczym uczniów/uczennic, jest bowiem w stanie realizować działania w odpowiedzi na rozpoznane potrzeby uczniów/uczennic na wszystkich trzech poziomach profilaktyki. Zachowania samobójcze mogą dotyczyć uczniów wszystkich szkół. Ważne więc, by każda szkoła przeciwdziałała występowaniu kryzysów, wspierała tych uczniów i te uczennice, którzy/które znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka podjęcia zachowań samobójczych, a także realizowała indywidualne interwencje pomocowe na rzecz uczniów/uczennic z grupy najwyższego ryzyka, w tym tych, którzy/które wracają do szkoły po próbie samobójczej.

Wiele osób, w tym wielu nauczycieli i nauczycieli specjalistów, którzy nigdy wcześniej nie zetknęli się z uczniem/uczennicą z myślami samobójczymi, uważa, że już sam fakt obecności takich myśli świadczy o bezpośrednim zagrożeniu życia lub zdrowia. Tak być nie musi. Zachowania samobójcze to proces, obejmujący nie tylko samą próbę lub śmierć samobójczą, ale także inne poprzedzające je zachowania, myśli i uczucia danej osoby.

 

Cele szkolnych działań indywidualnych i grupowych w stosunku do uczniów i uczennic zagrożonych zachowaniami samobójczymi

Podstawą planowania działań na rzecz uczniów/uczennic zagrożonych zachowaniami samobójczymi jest uświadomienie sobie roli, jaką szkoła odgrywa w tym procesie. Artykuł 1 pkt. 2 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. 2024 poz. 7371) stwierdza, że system oświaty w Polsce zapewnia wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny. Oznacza to,  że szereg działań na rzecz ucznia/uczennicy w kryzysie samobójczym podejmować mogą jedynie rodzice (np. zapewnienie badania psychiatrycznego, pomocy psychoterapeutycznej). Ich wdrażanie współwystępuje z działaniami, jakie zgodnie ze swoją rolą powinna podejmować szkoła.

Do celów działań szkolnych zalicza się:

• Rozwijanie współpracy, budowanie lub pogłębianie więzi z uczniami i uczennicami, dzięki której nauczycielom i nauczycielom specjalistom łatwiej będzie dostrzec objawy kryzysu, a uczniom i uczennicom – komunikować je dorosłym w szkole.
• Doskonalenie umiejętności komunikacyjnych uczniów i uczennic. Znaczącą barierę w ujawnianiu problemów i kryzysów u uczniów/uczennic stanowią niskie kompetencje komunikacyjne, szczególnie w zakresie komunikacji interpersonalnej. Modelowanie w codziennych rozmowach, a także podejmowanie działań profilaktycznych w zakresie eksploracji i nazywania emocji, komunikowania swojego nastroju i zauważonych trudności, w znaczący sposób ułatwia uczniom i uczennicom zgłaszanie nauczycielom i nauczycielom specjalistom niepokojących sytuacji zauważonych u siebie i innych. 
• Poznawanie technik radzenia sobie ze stresem: techniki oddechowe, wizualizacyjne, medytacyjne. Od lat docierają do nas wyniki badań (Instytut Edukacji Pozytywnej (IEP) 2019, Health Behaviour in Schoolaged Children (HBSC) 2018, Kompleksowe badanie stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa i jego uwarunkowań – EZOP II 2021 i in.) alarmujące o pogarszającym się funkcjonowaniu psychicznym dzieci i nastolatków. Wielość bodźców, wymagań, presji i oczekiwań,  jakie docierają do młodych osób z każdej strony, także w kontekście edukacyjnym, przekładają się na doświadczanie permanentnego stresu. Uczniowie i uczennice dzięki poznaniu i praktykowaniu technik oddechowych, medytacyjnych i wizualizacyjnych mogą zapanować nad lękiem przed wystąpieniami publicznymi lub stresem podczas sprawdzianu czy klasówki. Umiejętność wyciszania nieprzyjemnych emocji pomocna jest również w przypadkach poważnych kryzysów, w tym emocjonalnych i samobójczych.
• Rozwijanie umiejętności zatrzymywania negatywnych myśli i interpretacji   – ważne, aby pomóc uczniowi lub uczennicy w kryzysie rozpoznawać automatyczne interpretacje o charakterze krytycznym i katastroficznym oraz przeciwstawiać się im, a także uczyć się szukania alternatywnych, mniej krzywdzących interpretacji.
• Zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim uczniom. Celem pracy z uczniami i uczennicami w kryzysie jest również ochrona pozostałych uczniów przed potencjalnym negatywnym wpływem nadmiernego zaangażowania się we wsparcie rówieśnicze, a także właściwe rozumienie procesów pomocowych: uczeń w kryzysie powinien wiedzieć, na czym polega pomoc świadczona na jego rzecz, jak ważne jest jego zaangażowanie i bieżąca ewaluacja własnego stanu emocjonalnego, również we współpracy ze specjalistami. Powinien także wiedzieć, że nie można oczekiwać natychmiastowych efektów, zwłaszcza przy nieregularnym przyjmowaniu leków.